Steeds meer mensen vinden het belangrijk om, als ze op reis of vakantie gaan, dat op een duurzame manier te doen. Duurzaam reizen houdt in dat je het milieu zo min mogelijk belast, ecosystemen op je bestemming niet verstoort en ervoor zorgt dat je niet bijdraagt aan schadelijk massatoerisme. Maar hoe maak je jouw reis of vakantie nu duurzaam? In dit artikel lees je hoe je duurzaam reizen kunt.

Lang niet iedereen heeft zin om tijdens zijn welverdiende vakantie of langverwachte wereldreis bezig te zijn met duurzaamheid. Als je het hele jaar lang netjes je afval scheidt, fietst in plaats van de auto pakt en zo min mogelijk plastic gebruikt, mag je dan op vakantie niet gewoon even een paar weken de boel de boel laten? Hoewel dat gevoel heel logisch en begrijpelijk is, is het juist belangrijk om aan duurzaamheid te denken op het moment dat je op reis gaat. De weken dat mensen op reis of op vakantie zijn, is namelijk de periode in het jaar waarin ze voor de meeste vervuiling en milieubelasting zorgen. Dat is direct de reden waarom duurzaam reizen zo’n belangrijk thema is.

Over wat duurzaam reizen precies is, verschillen soms de meningen. Dat komt vooral doordat de meest duurzame reis de reis is die je niet maakt. Het is bijna altijd duurzamer om in je achtertuin of op je balkon te gaan zitten in plaats van op reis te gaan. Maar iedereen wil er weleens tussenuit, en gelukkig kan reizen tegenwoordig prima op een duurzame, verantwoorde manier. Maar hoe dan?

Duurzaam reizen! Maar hoe dan?

Het is belangrijk om te beseffen dat niet elke reis duurzaam kan. Als je heel graag die tiendaagse cruise naar IJsland wilt maken, dan kun je wel aan wat kleine knopjes draaien om je vakantie een beetje duurzamer te maken, maar echt duurzaam wordt het nooit. Dat komt doordat een cruise nu eenmaal gepaard gaat met een hoop milieuverontreiniging.

Duurzaam reizen begint dus met een goede voorbereiding en ook een weldoordachte keuze voor wat betreft je bestemming. Over het algemeen geldt: hoe dichterbij huis je blijft, hoe duurzamer je reis wordt. Een weekje Ardennen is dus duurzamer dan naar de Alpen of Pyreneeën. Maar ook als je wat verder weg wilt, kan een reis best duurzaam zijn. De duurzaamheid van je reis hangt af van zes factoren: je vervoersmethode, de activiteiten die je onderneemt, de accommodatie waar je verblijft, soorten entertainment waarvan je gebruik maakt, je omgang met de lokale cultuur en economie, en je omgang met afval en recycling.

Vervoersmethode

De meeste bestemmingen buiten Europa kun je alleen per vliegtuig bereiken. Dat is per definitie al niet erg duurzaam, want vliegverkeer is een enorme bron van CO2-uitstoot. Je vervoersmethode heeft dus veel impact op je reis:

• Het vliegtuig is erg vervuilend. Je kunt er bij sommige maatschappijen voor kiezen je CO2-uitstoot te compenseren wanneer je je tickets aanschaft, maar hiermee maak je je reis slechts indirect duurzamer.
• Blijf je binnen Europa? Probeer dan echt eens de auto of camper te vermijden. En ga bijvoorbeeld met het openbaar vervoer op pad. Wist je dat je met een Interrail Pass gemakkelijk per trein door heel Europa kunt reizen?
• Het meest duurzaam is met de fiets op vakantie gaan. Je komt dan niet ver, maar je zou je er nog over verbazen hoe verrassend en afwisselend je in Nederland op vakantie kunt.
• Je kunt eventueel ook een (vouw-)fiets meenemen als je met de auto of zelfs met het OV op vakantie gaat naar het buitenland.
• Ga je één of meerdere steden bezoeken? Gebruik daar, indien mogelijk, elektrische stepjes of anders het openbaar vervoer (bussen, metro’s of trams) en probeer het zonder taxi’s, Ubers of eigen autovervoer te doen.
• Maak op je bestemming zoveel mogelijk gebruik van het OV in plaats van dat je een auto huurt.

Wist je dat je bovendien op allerlei plekken ter wereld bijvoorbeeld gave treinreizen kunt maken die veel mooier zijn dan dezelfde route afleggen per auto? Toen wij zelf in Cairns (Australië) waren, namen we de Kuranda Scenic Railway naar het historische stadje Kuranda. Veel leuker dan er met de auto naartoe rijden!

Activiteiten

Een dagje aan het strand of zwembad liggen is leuk, maar je wilt op vakantie natuurlijk ook iets ondernemen. Je activiteiten op vakantie bepalen in grote mate hoe duurzaam je reis in z’n geheel is. Over het algemeen geldt: zodra je iets huurt waar brandstof in moet (een brommer, waterscooter, quad of ander vervoersmiddel), is de activiteit al niet heel duurzaam.

Ook activiteiten die gepaard gaan met de verstoring van het ecosysteem vallen in de categorie niet duurzaam. Denk hierbij aan dolfijnen- en walvistours waarbij de dieren overduidelijk worden opgejaagd, of aan uitjes waarbij kwetsbare natuur de dupe is. Wij waren in de Filipijnen getuige van een tour waarbij alle gasten dwars door het koraal naar een strand moesten lopen. Gevolg: al het koraal bij dit strand was morsdood. Je weet dit soort dingen niet altijd van tevoren, maar leert ervan en kunt andere reizigers wel voor dit soort niet-duurzame activiteiten behoeden.

Accommodatie

Lang niet elke accommodatie is even duurzaam. We vinden allemaal een luxe resort of hotel weleens prettig, maar dikwijls veroorzaken ze een hoop milieuverontreiniging en afval. Daar komt nog bij dat dit soort grote resorts in toeristische gebieden vaak massatoerisme veroorzaken, wat weer tal van andere negatieve gevolgen heeft. Om nog maar te zwijgen over de wijze waarop de oorspronkelijke economie hiermee om zeep wordt geholpen.

Kies dus voor wat kleinere accommodaties, zoals eenvoudige campings, B&B’s en simpele hotelletjes. Wil je echt ecologisch verantwoord op reis, zoek naar accommodaties die zich actief inzetten voor milieubehoud. Vaak heten ze ‘eco lodges’ of ‘nature hideouts’ en adverteren ze royaal met hun duurzame principes.

Entertainment met dieren

De meesten van ons zijn opgevoed met het idee dat dierentuinen prima zijn om te bezoeken en dat een dagje Dolfinarium leuk is. Uit steeds meer wetenschappelijk onderzoek naar dierenwelzijn blijkt echter dat dierentuinen en dierenwelzijn eigenlijk niet samengaan. Een dier dat opgesloten zit voor menselijk entertainment, is nooit duurzaam.

Zijn er dan geen uitzonderingen? Jawel. Denk aan opvangcentra voor gewonde dieren of aan initiatieven waarbij nadrukkelijk het dierenwelzijn centraal staat. Zo hebben wij op Bali geholpen met schildpadjes naar zee brengen, hebben we in Australië een koalaziekenhuis bezocht en zijn we in de Verenigde Staten naar het park Bearizona geweest, waar beren worden opgevangen die door jagers zijn verwond of door mensen als huisdier zijn gehouden. Ze kunnen daardoor niet meer terug in de natuur, maar lopen nu in een groot, omheind bos rond waar je met de auto doorheen mag rijden.

Hoe bepaal je nu of een dierenpark, of andere entertainmentvorm waar dieren een rol spelen, duurzaam verantwoord is? Heel simpel. Stel jezelf de vraag: is de eerste prioriteit van dit park het vermaken van (en geld verdienen aan) mensen? Of is de eerste prioriteit het zo goed mogelijk verzorgen van dieren? Het gaat vrijwel nooit samen en als je kritisch kijkt, zie je vaak direct met wat voor soort dierenpark je te maken hebt. Tours die zwemmen met dolfijnen, knuffelen met tijgers of olifanten rijden aanbieden? Die wil je dus vermijden.

Lokale cultuur en economie

Een duurzame reis draagt eraan bij dat de lokale cultuur en economie behouden en gestimuleerd worden. Daaraan kun je op vakantie op allerlei manieren invulling geven:

• Ga niet naar grote fastfoodketens, maar bezoek kleine, lokale restaurantjes.
• Doe je aankopen in kleine winkels die door lokale bewoners worden uitgebaat.
• Verdiep je in de cultuur van je bestemming voordat je op reis gaat en houd je aan de plaatselijke normen en regels.
• Laat niet je reisorganisatie alles voor je uitzoeken en boeken, maar ga zelf op onderzoek uit naar mogelijke activiteiten, bestemmingen en horecagelegenheden.

Reisorganisaties hebben vaak deals met andere grote, internationale ketens, waardoor de inkomsten uit toerisme weer wegvloeien naar buitenlandse aandeelhouders in plaats van naar de lokale bevolking.

Afval en recycling

Op vakantie produceer je meer afval dan thuis. Je gebruikt meer wegwerpspullen en afval scheiden is lastig als je niet thuis bent. Des te meer reden dus op juist op reis scherp te zijn op je afvalproductie en recycling. Hoe? Het zit ‘m in de kleine dingen:

• Koop niet telkens flesjes water, maar koop één keer een goede, stevige drinkfles die jarenlang meegaat. Wij zijn erg fan van LifeStraw, waarmee je overal ter wereld ‘gewoon’ het kraanwater kunt drinken. Warm aanbevolen!
• Check van tevoren of er in het land van je bestemming aan recycling en/of afvalscheiding wordt gedaan en schik je naar deze regels. Het werkt in ieder land weer net anders, dus zorg ervoor dat je weet welk type afval in welke bak moet, zodat je niet met de beste bedoelingen alsnog zorgt voor vervuiling.
• Een no-brainer, maar: gooi geen afval weg in de natuur. Er zijn al ontelbare mooie vakantiebestemmingen op deze manier kapotgegaan aan massatoerisme en afvalbergen. Werk daar niet aan mee! Sterker nog: als je afval van een ander ziet liggen, ruim het dan eens op. De natuur is je dankbaar!

Door bewust om te gaan met alle hierboven genoemde zaken, kun je elke reis in ieder geval duurzamer maken dan deze anders was geweest. Een verre vliegreis naar een ander continent wordt nooit heel duurzaam, maar door op de kleine dingen te letten en te doen wat je kunt, draag je alsnog een steentje bij. Succes daarmee!